Het valt mij op dat mensen vaak spreken over JE als ze IK bedoelen. Kijk en luister maar eens goed, dan merk je dat het bijna gemeengoed is om op deze wijze te spreken.

ik = eerste persoon enkelvoud
je = tweede persoon enkelvoud

Minder verantwoordelijkheid
Ik merk in de coachingsgesprekken die ik voer, dat er vaak in de tweede persoon enkelvoud gesproken wordt. Als mensen in deze JE-vorm spreken over hun eigen gedrag of gevoelens dan lijken zij minder verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag of gevoel. Wanneer ik mensen hierop wijs en zij IK gaan zeggen in plaats van JE als het gaat om eigen gedrag en gevoel, dan zie ik iets gebeuren. Het is alsof de woorden dan ineens gekoppeld zijn aan de persoon die voor mij zit, aan het eigen IK.

Het is toch echt anders of iemand zegt: “JE bent verdrietig” en “IK ben verdrietig”. Probeer maar eens. In het eerste geval kan het ook over MEN gaan alsof de IK er niet is. Het lijkt erop dat daarmee de eigen verantwoordelijkheid over dit gevoel ontlopen wordt en degene ook niet kan worden aangesproken op het eigen gedrag.

Communiceren met onszelf
Ik ben er van overtuigd dat taal niet alleen een middel is om te communiceren met anderen, maar ook met onszelf. Voor mij voelt het wezenlijk anders als ikzelf de IK-vorm gebruik in plaats van de JE-vorm. Daarmee ervaar ik de verbinding met mijn eigen IK.

Je eigen ik
In mijn coaching ben ik voortdurend bezig om de cliënt zich, in bijna alle vraagstukken, te laten verhouden tot hetgeen zich aandient. Of het vraagstuk nu gaat over een echtscheiding, het leidinggeven aan een team, rouw of het starten van een onderneming, het is altijd de cliënt die zich tot het vraagstuk verhoudt. De wijze waarop is voor een ieder anders omdat iedereen anders is. Het is dus van belang dat de cliënt onderzoekt en kennis opdoet over wie hij of zij is, om zich te kunnen verhouden tot de situatie. Het is juist zo belangrijk om de eigen IK te kennen, omdat er bij het vraagstuk van verhouden tot het vaak zaken betreft waarop wij geen of nauwelijks invloed hebben. Hoewel wij vaak anders zouden willen en het ook, tegen beter weten in, blijven proberen. Het veranderen van ‘de ander’ of ‘het andere’ is een zware, of zelfs onmogelijke opgave. Eigenlijk hebben wij alleen maar directe invloed op onszelf en mogelijk daarmee indirect op onze omgeving. Er zit dus niets anders op dan daarop invloed uit te oefen, omdat het immers het enige is waarop we invloed hebben.

Cirkel van invloed
In dit kader schrijft Stephen Covey in zijn boek ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ over de cirkel van invloed en de cirkel van betrokkenheid . De betrokkenheid is vaak groot, terwijl de invloed meestal klein is. Ik kan mij bijvoorbeeld druk maken over de oorlog in Syrië (betrokkenheid), maar mijn invloed om dit op te lossen is uitermate gering. Nu is het zo dat wij vaak veel energie steken in zaken die voortkomen uit betrokkenheid, maar waar we werkelijk geen enkele invloed op hebben. Hoe zinvol is dat?

Ai-ki-do 合気道`
Ik maak even een uitstapje naar 'aikido', een Japanse krijgskunde met een sterk filosofische inslag. Ai is Japans voor 'samenkomen, samenbrengen', in aikido wordt dit dikwijls vertaald als 'harmonie'. Ki heeft meerdere betekenissen, waaronder: 'energie'. Do tot slot, betekent: 'weg' als in 'levensweg' of 'morele methode'. Het woord Do geeft aan dat de weg die bewandeld wordt (hoe je het aanpakt) belangrijk is. De ervaring die ik heb met deze sport is dat de gerichtheid op de KI maakt dat de kracht daar gecentreerd is en niet op de ander. Dat wil zeggen dat de aandacht en energie op de IK gericht is en niet uitgaat naar de ander. Zie ik hier een overeenkomst met hetgeen Covey schrijft?

“Waarom zijn wij de gerichtheid op de eigen energie, het eigen IK, zo kwijtgeraakt met het taalgebruik als kenmerk?

”

IK & ego
Voor mij zijn voorgaande beschrijvingen voorbeelden van en argumenten voor meer gerichtheid op de IK. Waarom zijn wij de gerichtheid op de eigen energie, het eigen IK, zo kwijtgeraakt met het taalgebruik als kenmerk? Ik denk dat we in onze westerse samenleving het IK gelijk gesteld hebben aan het ego. Ego, egoïstisch en egocentrisch zijn begrippen die we negatief duiden. Naar mijn mening hebben we het kind met het badwater weggegooid en is daarmee het IK naar de achtergrond geplaatst.

Bewustzijn en training
In mijn coachingsgesprekken merk ik dat ik de verandering van het JE-gebruik naar het IK-gebruik nog wel kan faciliteren door te wijzen op, maar het vergt bewustzijn en training om deze verandering zodanig te verankeren dat het tot een daadwerkelijke verandering kan komen.

Herken je dit? Welke vorm gebruik jij meestal?